Wiadomości

Skuteczna nauka - Jak działa ludzka pamięć?

Zastanawialiście się kiedyś jak działa ludzka pamięć? Zapraszamy Was do zapoznania się z kilkoma słowami teorii dotyczącej czynników sprzyjających zapamiętywaniu, mechanizmów zapominania oraz prawami uczenia się. Przeczytajcie i zastosujcie się do kilku porad.

Funkcjonowanie pamięci można określić jako naszą zdolność do zapamiętywania, czyli gromadzenia i wykorzystania pewnych informacji. Proces zapamiętywania przebiega na poziomach podświadomości, świadomości i nieświadomości. Dla nas - codziennych użytkowników pamięci – najistotniejsza jest pamięć świadoma. Ostatnią fazą procesu zapamiętywania jest odtwarzanie, czyli przypominanie sobie zgromadzonego w pamięci materiału.
Można więc stwierdzić, że każdy proces pamięciowy składa się z trzech etapów:

1. rejestracji lub kodowania,
2. przechowywania lub magazynowania,
3. odtwarzania lub przypominania.

        
W procesie rejestracji (kodowania) informacji nasz mózg „przypina" nowo zdobyte treści do innych, które już zna. Dlatego też czytając tekst złożony z liter łączy je w całość, a następnie zapis literowy przywołuje obraz obiektu, który zna z rzeczywistości.     
I tak na przykład słowo „mama", choć dla każdego znaczy to samo, to z inną osobą będzie zawsze kojarzone (samo słowo „mama" dla każdego będzie znaczyło jego mamę). Gdy pani Kowalska przyjdzie do szkoły, to wszyscy będą ją traktować właśnie jako Panią Kowalską (jeśli jest im znana) lub po prostu jako nieznajomą z nazwiska kobietę, a dla swoich dzieci będzie „mamą" - w ich świadomości na hasło mama, pojawi się jej postać.
Innym przykładem może być zapamiętanie tajemniczej istoty. Czy ktoś wie, jak wygląda ufoludek? Zapewne nikt, choć wielu ma obraz wymyślonej postaci. Tak więc, gdybyśmy spotkali ufoludka naprawdę, to skąd byśmy wiedzieli, co widzieliśmy. Opisując go, używalibyśmy słów i porównań, które mogłyby pomóc go sobie przypomnieć, ale też mogłoby zabraknąć nam punktów odniesienia. Nastąpiłby nieczytelny zapis informacji, którego nie można byłoby niczemu przypisać.
Równolegle z procesem rejestracji odbywa się kojarzenie nowych informacji z już posiadanymi. Kojarzenie, a więc i pamiętanie jest o wiele lepsze, gdy rejestrowane informacje są w jakiś sposób podobne lub zbliżone do tych, które przyswoiliśmy wcześniej.
Wcześniejszy przykład z ufoludkiem jest dobry do pokazania Twojego pierwszego zetknięcia się z nowym materiałem. Jeśli nie widzisz realnego odzwierciedlenia przykładu modelu matematycznego w rzeczywistości, nie będziesz potrafił(a) go zrozumieć. a przez to zapamiętać.
Materiał jest lepiej rozumiany i zapamiętywany, gdy jego główne tezy są powtarzane, a wcześniej chęci jego zapamiętania towarzyszy skupienie uwagi. Warto położyć nacisk na określone warunki, które muszą zaistnieć, aby możliwe było lepsze zapamiętywanie, tj.:

• zapamiętujemy lepiej, jeśli powtarzamy materiał ze zrozumieniem (zrozumienie);
• zapamiętujemy lepiej, gdy podejmujemy naukę częściej i przyswajamy materiał mniejszymi porcjami (rozłożenie nauki w czasie);
• zapamiętujemy lepiej, recytując na głos (uczenie się na głos);
  
• zapamiętujemy lepiej, gdy ilość powtórzeń jest większa niż konieczna do nauczenia się materiału (utrwalanie);
• zapamiętujemy lepiej, powtarzając raczej całości niż części (zasada całości);
• zapamiętujemy lepiej, gdy powiemy sobie, że możemy (zaufanie we własne możliwości);
• przypominamy sobie łatwiej w warunkach analogicznych do tych, w jakich się uczyliśmy (reintegracja);
• pamiętamy lepiej zadania niedokończone niż dokończone - zasada ta nie sprawdza się, gdy obawiamy się porażki lub bardzo zależy nam na sukcesie; wówczas pamiętamy lepiej zadania dokończone niż niedokończone;
• pamiętamy lepiej to, co kontrastuje z tłem;
• zapamiętujemy lepiej, gdy unikamy zakłóceń w nauce.

Poznawanie i nauka nowej wiedzy czasami nakłada się na starą wiedzę, niekoniecznie się z nią łącząc. Jest to tzw. PROCES INTERFERENCJI. Może mieć on dwa oblicza: gdy nowe informacje powodują zapominanie starych (wcześniej poznanych) informacji (interferencja retroaktywna) lub gdy poznawanie nowych informacji jest utrudnione przez wiedzę wcześniej poznaną (interferencja proaktywna).
Podczas nauki dobrze jest więc stosować metodę naprzemiennego uczenia się przedmiotów ścisłych z humanistycznymi. W ten sposób powstrzymamy w jakimś stopniu zjawisko interferencji, gdyż nowo nabyte informacje są tak różne od nabytych wcześniej lub później, że nie są w stanie zakłócić procesu przechowywania lub odtwarzania.
Na zapamiętywanie informacji duży wpływ mają formy jej przekazywania. Łatwiej jest zapamiętywać informacje, które podawane są na początku lub końcu tzw. „EFEKT PIERWSZEŃSTWA" i „EFEKT ŚWIEŻO".  Wielokrotnie sprawdzony i potwierdzony eksperymentalnie. Dlatego też dobrym sposobem na przyswojenie nowej wiedzy jest taki podział materiału, aby było w nim możliwie dużo początków i końców, tj. czyli podzielenie treści na mniejsze porcje, które można na przykład oddzielnie zatytułować.
Podczas nauki należy też robić przerwy, które są niezmiernie ważne dla podtrzymania koncentracji. Jeden cykl samodzielnej nauki nie powinien trwać dłużej niż 30 minut, po nim powinna nastąpić 2-3 minutowa przerwa. lm dłuższy proces nauki, tym przerwa powinna być dłuższa. Wskazane jest jednak, aby przerwy były krótkie lecz częstsze. Przerwa trwająca powyżej 7 minut wytrąca z bieżącego myślenia, dlatego warto więc unikać dłuższych przerw. Przerwy pozwalają zrelaksować się. usuwają napięcie fizyczne i psychiczne. Jest to także czas na złapanie oddechu, przypominanie informacji odbywa się głównie poprzez wyobraźnię i skojarzenia.
Dlatego jeśli informacja była zakodowana z użyciem wielu zmysłów i wyobraźni. łatwiej można przywołać skojarzenia. Można sobie wyobrazić, że w takiej sytuacji do informacji prowadzi wiele dróg, a szlak jest oznaczony (podczas gdy poznanie za pomocą jednego zmysłu to jedna, często wąska ścieżka dostępu). Działa to również w drugą stronę. Zapominamy informacje, ponieważ:

• proces ich rejestracji był slaby,
• jesteśmy roztargnieni lub mamy problem ze skupieniem się,
• nie używamy zapamiętywanych informacji i nie powtarzamy ich,
• przyswojone informacje podlegają procesowi interferencji czyli zachodzą na siebie nawzajem utrudniając kodowanie, przechowywanie i odtwarzanie
• wypieramy informacje związane z przykrymi wspomnieniami lub przykrymi okolicznościami, w których dana informacja została nabyta czyli działa tu mechanizm obronny zwany „wyparciem”.
  
  

Źródło: Źródło: „Techniki efektywnego uczenia się”, J. Smolińska, Ł. Szychowski

• tags